„Jeśli chcesz modlić się jak należy, nie chowaj w duszy smutku: inaczej biegniesz na próżno”

Abba Nil

Przychodzi pierwszy gość i mówi: Nie narzekaj, ciesz się z tego, co masz.

Potem przychodzi drugi i mówi: pesymista to uświadomiony optymista.

Na koniec przyjdzie trzeci: Róbmy swoje.

Czytając SN dochodzę do wniosku, że najwyższym pułapem, z tych możliwych do osiągnięcia na obecnym etapie jest optymizm. Powyżej optymizmu, czyli poczucia bycia zabezpieczonym, nie ma nic, próżnia i kosmos. Pułapy niskie natomiast są solidnie rozbudowane, wielowymiarowe i wielowarstwowe, jak papier do dupy. Każdy może wybrać według upodobania i wycierać się za każdym razem innym.

Być może jest to normalne, powszechne, być może wszyscy już jesteśmy przyzwyczajeni do tego tak mocno, że będziemy naprawdę mocno wrzeszczeć, jeśli ktoś spróbuje nam to zabrać. Tą naszą nieprawdopodobną celność złych wyroków. Mnie jednak złość bierze, naprawdę serce mi się szarpie, gdy słyszę o uświadomionym optymizmie. Mówię więc: optymista, to pesymista, który nie płacze. Kręcą głową, zmieniają temat. To nie jest to, o co im chodziło. To nie jest ta norma, do której się przyzwyczaili, przed którą tańczą poprawiając okular na nosie.

Trudno jest dyskutować z kimś, kto ma rację. Jak nauczyć kogoś, kto wie? Niemożliwy do chybienia jest celny osąd, a logiczny wywód nigdy się nie potknie, że tak żartobliwie to ujmę…  Dlatego nie będę walczył ani pouczał, nie będę też prezentował zmyślnie dobranych fragmentów Biblii. Ograniczę się do opisu i zwierzenia. Zwierzenia, jak sądzę, będą mi wybaczone.

Każdy głupi się zgodzi, że kinematografia amerykańska (czyli wszystko, co namalowane w XX i XXI w.) za cel ataku obrała sobie również, a może przede wszystkim, a może tylko i wyłącznie 10 mojżeszowych przykazań. Jeśliby patrzeć pod odpowiednim kątem, to można dostrzec, że Hollywood jest obrazem wielkiego remontu, w wielu odsłonach, podczas którego wynosi się z mieszkania stare meble i zastępuje je nowymi. Wyciągane z pomieszczeń są więc wszystkie przedmiotowe przykazania, łącznie z tymi najmniejszymi według trybu: najpierw przemalować, potem zniszczyć. Demontaż posunął się do tego stopnia, że nawet anty-bohaterowie to już przeżytek, bo wszystko zostało wielokrotnie zdemontowane, użyte ponownie pod inną nazwą, znowu zdemontowane i – o zgrozo! – prawie nie ma już czego rozkręcać. W kolejce do gwiazdorstwa czekają więc postaci „Pokolenia Pierdyliard”, post-anty-bohaterowie, nie walczący ani z dobrem, ani ze złem, zalegający na tapczanie i utrzymujący kontakty telefoniczne.

I tak leci. Cnoty kardynalne, dary Ducha Świętego, święte symbole i wszystko inne z tego, co zostało człowiekowi wręczone przez Boga jako wskazówka, oręż, jako sztandar lub cel ulega wynoszeniu na strych, gdzie poddawane jest odświeżeniu i anihilacji. Popkultura, rozrośnięta jak kleszcz, nie pełni zaś roli kamery przemysłowej i nie rejestruje niestety wszystkiego – parę istotnych faktów pominie dla dobra śledztwa… zresztą, nie ma po co pisać więcej na ten temat, na temat tych morderstw i porwań, zrobili to już inni, zrobią kolejni.

Zawsze jednak warto napisać o radości.

Jej ekwiwalentem na obecnym etapie jest, o czym pisałem na początku, optymizm, zastępowany chwilami umiarkowanym optymizmem czy też ostrożnym optymizmem –  jego dojrzalszymi formami. Następcami będą natomiast – postrzelam sobie – optymizm z przymrużeniem oka, umiarkowany pesymizm, pesymizm z ludzką twarzą… to jednak przyszłość. Na tak zwany dzień dzisiejszy optymizmem załatwia się bolączki tegoż dnia dzisiejszego, optymizmu używa się do rozłożenia rozpaczy na raty a także zmniejszenia kosztów pracowniczych. Służy on również za tarczę z pleksiglasu, którą można osłaniać głowę, gdy przychodzą wybory i zmieniają się tyrani. On jest tym nieszczerym uśmiechem, następującym po pytaniu „co słychać” a pewnie i potrafi przybrać postać wielogłowej dysocjacji klinicznej – monstrum z niedalekiej przyszłości, które powoli wychodzi z morza. Słowem, trzeba z nim uważać.

Trzeba z nim uważać, ponieważ pozamienianie zostały miejsca, bo biały król nie stoi już na czarnym polu, bo w większości przypadków na miejscu optymizmu powinna stać radość. Zwykła radość, taka z uśmiechem w oczach. A cóż to jest ta zwykła radość? – zapyta cesarski urzędnik licząc, że nikt nie odpowie. Radość to ekspresja ufności, odwaga na zło. Jedynie radość może uczynić naszą chwilę sensem, a nasz owoc pięknym. Radość jest deklaracją skuteczności a smutek tym, co wiedzie leniwych… i tak dalej. No i cóż? Oto zachwialiśmy się w tej radości od dawna a teraz dziwimy się, że wszystko takie smutne. Pozostał, jak wspomniałem, jedynie optymizm, który niczego nie wskóra. Ma tę zaletę, pisaną w grubym cudzysłowie, że nie jest deklaracją, zawsze można się z niego wycofać, elegancko, nie tracąc szyku, nie gniotąc marynarki. A nie o to chodzi, by móc się wycofać. Tak po prawdzie, to nigdy o to nie chodziło.

Zmieniając pozornie temat postawię pytanie: Dlaczego Bareja był apologetą komunizmu (to jedna z tez Coryllusa, przenikliwych jak pieprzony laser)? Bo komunizm go złamał i oszukał. Reżyser myślał, że pokazując błazeńską prawdę o systemie zadaje ciosy, w rzeczywistości jedynie bił w próżnie przez komunizm zassaną, masakrował te cząstki dobra, które w człowieku jeszcze zostały. Bo ich już nie widział. Bo myślał, że poznał prawdę, a w rzeczywistości patrzył na swój odbyt.

Dlaczego piszę o Barei? Bo on był kiedyś optymistą. Widać to w jego wczesnych filmach, tę jego wiarę w optymizm, będącą być może warunkiem przyjęcia do grona inżynierów dusz – niewierzących w dusze – reżyserów peerelu. Następnie w jego filmach – tu zaczynamy pokaz slajdów, na których przewijają się kolejne tytuły – bohaterami są don kichoci, najpierw walczący z wiatrakami, potem nie walczący z wiatrakami, a w końcu przybierający postać wiatraka, młócącego ramionami na lewo i prawo. Stają się więc ci bohaterowie, ci zagubieni ludzie, sami celem swojego ataku, a czy może być coś pyszniejszego dla Belzebuba, niż auto-doprawiająca się dziczyzna? Bareja jest dobrym przykładem działania optymizmu, który wynika z przekory lub rozpaczy, wymuszonego, traktowanego jako ostatnia deska ratunku. Bareja nad-celnie opisywał rzeczywistość, a jako, że robił to w dodatku śmiesznie, pojemność jego przesłania zwiększała się w sposób geometryczny. I faktycznie było śmiesznie, choć przecież wcale nie było, najśmieszniejszy barak w obozie, gdzie kapo śmieje się wraz z tym, na którym ćwiczy „konika”. Bo jeśli wesołość wynika z rozpaczy, to salwy śmiechu przez nią powodowane jedynie tłumią wrzask. Gdy cichną, wrzask powraca i przyprowadza kumpli.

Tak to odbieram, tak widzę optymizm w czasach zarazy. On ignoruje teraźniejszość, niszczy radość, on podpuszcza, byś myślał i pisał o smutnej prawdzie, o twardej rzeczywistości, o nagich faktach, bo usprawiedliwia je wszystkie w imię przyszłości, o której, w sumie, gówno wie. Ale – spyta ktoś obolały - jeśli kopie cię błazen w lakierkach mający za swą obstawę całą praworządność twojego państwa – jak się radować? No cóż, jest to niewłaściwe pytanie, jedno z tych, które zalegają w głowach, niczym kocia karma. Właściwe pytanie brzmi – co nam umknęło, do diaska?

	Czarny
	20 grudnia 2023 14:54